پروژه امکان سنجی زمین مجاور دریاچه لیپار به عنوان پسکرانه بندر چابهار به اتمام رسید

شرح خبر:

خانم مهندس سحر ترابی یکی از کارشناسان پروژه زمین مجاور دریاچه لیپار از تجربه حضور خود در این پروژه به دلیل جنبه های مختلف آن به خوبی یاد می کنند. هدف این پروژه مطالعه زمین مجاور دریاچه لیپار به منظور امکان سنجی احداث پسکرانه بندر چابهار بوده است.

مدیریت این پروژه توسط آقای مهندس طیبی ؛ مدیر گروه بندرسازی و سازه های دریایی شرکت هندسه پارس انجام می شد. در طول پروژه جلسات منظم هفتگی با مدیریت آقای دکتر علی فاخر تشکیل می شد تا مطالعات در مدت کم و در راستای اهداف مشخص شده توسط معاونت فنی سازمان بنادر انجام گیرد.

بندر چابهار باتوجه به اسکله ها و امکانات ددریایی در آینده با کمبود پسکرانه مواجه می شود. زمین-هایی برای رفع این کمبود در منطقه پیش بینی شده است که به صورت پسکرانه جدا از بندر مورد استفاده قرار گیرند. یکی از این زمین ها در نزدیکی دریاچه لیپار مورد نظر بود که در این مطالعات بررسی گردید. لیپار دریاچه ای است که در فصول گرم به علت بالارفتن تعداد پلانکتون ها و افزایش شوری آب به رنگ صورتی در می آید. لذا به نام دریاچه صورتی لیپار نیز شناخته می شود. وجود این دریاچه و تالاب بزرگ لیپار در بالادست زمین مورد بررسی باعث شد که این مطالعات، از نظر زیست محیطی و گردشگری هم از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.

با توجه به ابعاد مختلف مطالعات امکان سنجی، گزارش های این پروژه به شرح زیر بوده است:

- مطالعه اسناد بالادستی و تاثیر آن بر این پروژه
- بررسی موقعیت و وضعیت مالکیت زمین موردنظر و اراضی پیرامون
- امکان سنجی طرح از دیدگاه کالبدی (شامل ژئومورفولوژی و زمین شناسی، لرزه خیزی، ژئوتکنیک، هیدرولوژی و آب های سطحی و اقلیم و هواشناسی)
- بررسی وضع موجود محیط زیستی و ملاحظات مربوطه
- بررسی زیرساخت های منطقه
- نتیجه گیری و ارایه پیشنهاد برتر درخصوص استفاده از زمین به عنوان پسکرانه بندر
- برآورد مالی و زمانی

مطالعات امکان سنجی استفاده از زمین 2000هکتاری لیپار به عنوان پسکرانه بندر مطابق با سرفصل های فوق از طرف سازمان بنادر و دریانوردی به مشاور هندسه پارس واگذار شد.

انجام مطالعات با جمع آوری اطلاعات از منطقه و بررسی اسناد بالادستی آغاز گردید. سپس بازدیدی چند روزه توسط تیم کارشناسان پروژه از محل زمین مورد مطالعه انجام گردید. در این بازدید علاوه بر بررسی میدانی دقیق زمین پروژه و همسایگی ها، جلساتی با ادارات و سازمان های ذیربط برقرار شد. در این بازدید یک کارشناس محلی تیم پروژه را همراهی می کرد. این کارشناس محلی که در چابهار ساکن بود، در طول انجام مطالعات نیز با پروژه همکاری داشت تا تهیه اطلاعات محلی را تسهیل نماید.

زمین موردمطالعه از هر یک از نقطه نظرات ذکر شده در سرفصل های مذکور بررسی گردید و بخشی از زمین که با توجه به دیدگاه های مختلف قابل استفاده بود مشخص شد.

به طور کلی این پروژه دارای جنبه های مختلف بود. حصول موفقیت در این مطالعات منوط به این نکته بود که (اولا) تمام جنبه ها مدنظر باشد و (ثانیا) در هیچ جنبه ای ورود به جزییات در حدی نباشد که موجب خلل در روند مطالعات و تحویل آن گردد.

با مطالعه اسناد بالادستی لزوم استفاده از این زمین و ملاحظات مربوطه مورد بررسی قرار گرفت. از این جمله می توان به مطالعات سونامی و خطر آب گرفتگی در سواحل مکران اشاره نمود. براساس این مطالعات بخشی از زمین که در معرض خطر سونامی قرار دارد، مشخص شد.

مطالعات زیست محیطی به صورت کاملا حرفه ای و منطبق بر اهداف پروژه انجام گردید. در این مطالعات محیط زیست گیاهی، جانوری و انسانی منطقه مورد بررسی قرار گرفت تا اگر محدودیتی برای پروژه وجود دارد، مشخص شود. همچنین امکان کسب مجوز زیست محیطی از مراجع ذی صلاح ضمن مذاکره مشخص شد.

همچنین با توجه به مجاورت زمین پروژه با تالاب لیپار، حفظ حریم این تالاب از جنبه های زیست محیطی و گردشگری مدنظر قرار گرفت. این حریم ها براساس مقررات داخلی مانند مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی و همچنین مراجع بین المللی تعیین گردید.

مطالعات دفع سیلاب نیز با دقت خوبی انجام شد به صورتی که (اولا) مسیرهای ترجیحی عبور سیلاب ها در جنوب زمین باز گذاشته شد و (ثانیا) عرض زمین به گونه ای انتخاب شد که زهکشی آن به سادگی مقدور باشد. مطالعات زمین شناسی و ژئوتکنیکی پروژه دارای نکات مهمی همچون فرونشست زمین بود که به خوبی بررسی گردید.

با تجمیع این موارد بخشی از زمین 2000 هکتاری که براساس ملاحظاتی از قبیل حریم زیست محیطی، حریم بروز سونامی، ملاحظات ترفیع زمین و کنترل ورود سیلاب دارای توجیه فنی و اقتصادی بود، مشخص گردید.

در انتها سه گزینه (الف) استفاده از کل زمین ، (ب) استفاده از بخشی از زمین و (ج) عدم استفاده از زمین به عنوان پسکرانه بندر براساس روش های تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. معیارهای مورداستفاده در مقایسه گزینه ها اعم از رفع مشکل پسکرانه بندر، مسایل زیست محیطی، مسایل گردشگری، مخاطرات ناشی از سونامی، مخاطرات ناشی از سیلاب و سهولت زهکشی در بارندگی ها بوده است. با استفاده از این معیارها و امتیازدهی وزنی به هر معیار گزینه "استفاده از بخشی از زمین" به عنوان بهترین تصمیم درخصوص زمین 2000 هکتاری لیپار انتخاب گردید. بخشی از زمین که استفاده از آن توسط این مهندسین مشاور پیشنهاد گردید، در شکل نشان داده شده است.

درنهایت برآورد مالی و زمانی احداث پسکرانه بندر براساس کاربری های محتمل در این زمین انجام شد و نتیجه گیری شد که در افق های خیلی کوتاه مدت نیاز به زمین این پروژه نمی باشد لیکن در افق های میان مدت لازم است که از بخشی از این زمین با اعمال محدودیت های ارائه شده از دیدگاه های مختلف استفاده گردد.